De eerste aquacultuurproducten uit projectgebied ‘Noordzee Aquacultuur’ zijn een feit én een succes: bijzonder smaakvolle Belgische mosselen

Dinsdag 18 september 2018

Eerste Belgische mosselen uit projectgebied Noordzee Aquacultuur: veelbelovende toekomst

De mosselen werden bovengehaald uit de testzone aan de Belgische kust. Deze Belgische mossel heeft met 36% tot 39% een hoger vleesgehalte dan andere gangbare mosselen, en kwam als bijzonder smaakvol uit de smaak- en gebruikstesten van Colruyt Group. Nancy Nevejan van het Laboratorium voor Aquacultuur & ARC van UGent voegt toe: “Bovendien valt het op dat deze mosselen bijzonder snel groeien: op 12 maanden bereikten ze een volwaardig formaat, terwijl de Zeeuwse bodemmosselen doorgaans 18-20 maanden nodig hebben”.

Er worden zeer positieve resultaten genoteerd van het aantal mosselen dat zich hecht aan de kweeksystemen. Met de opgedane kennis ziet de toekomst er veelbelovend uit voor de partners in de Noordzee om een geïntegreerde “zeeboerderij” en nieuwe economische activiteiten op te starten. “Alle voorbereidingen werden daarom genomen om in het Marien Ruimtelijk Plan – ten vroegste in 2020 – opgenomen te worden qua locatie. Nu wordt gekeken naar de verdere stappen die nodig zijn om dit verder te verwezenlijken, en om dit gebied te laten erkennen als een geclassificeerd schelpdierproductiegebied”, aldus Willy Versluys van Brevisco bvba.

Philippe De Backer, Staatssecretaris voor de Noordzee, voegt toe: “Ons nationaal gerecht is mosselen-friet. Ik ben enorm blij dat we binnenkort misschien Belgische mosselen op ons bord terug kunnen vinden. Ik geloof dat onze Noordzee op termijn een heuse zeeboerderij kan worden, waar er niet alleen mosselen, maar ook oesters en zeewier worden gekweekt. Als Staatssecretaris wil ik hierop inzetten. Zo heb ik in het nieuw Marien Ruimtelijk Plan extra ruimte vrijgemaakt om deze innovatieve projecten alle kansen te geven. We moeten hier ook koploper in Europa worden.”

Vandaag situeren de mosselen zich dus nog in een onderzoeksproject. De uiteindelijke bedoeling is om deze Belgische mossel te vermarkten onder Boni Selection, het (t)huismerk van Coluyt Group. Stefan Goethaert, Algemeen Directeur Colruyt Group Fine Food: “Wij geloven dat er zeker een markt is voor Belgische mosselen. Van zodra opschaling een feit is kan dit product in de markt gezet worden, maar gezien we nu nog in een innovatieproject zitten met een proof-of-concept, kan dit nog even duren. Veel zal ook afhangen van het Marien Ruimtelijk Plan. Een commercialisering is met andere woorden zeker nog niet voor nu, maar de toekomst ziet er alvast veelbelovend uit”.

Geïntegreerde kweek: wat is dit precies?

De Belgische aquacultuurmosselen worden voor het eerst op een geïntegreerde wijze gekweekt: enerzijds via een combinatie van aquacultuurproductie en windenergie, en anderzijds via een combinatie van verschillende soorten aquacultuurproducten. Het is de allereerste keer wereldwijd dat er mosselen in hangcultuur gekweekt worden in windparken (met Parkwind en C-Power als bedrijven die dit mede mogelijk maken). Omdat de scheepsvaart er gereglementeerd is, vormt dit gebied een unieke ruimte voor aquacultuur. “De volgende generatie windparken zal naast energie, ook voeding produceren”, aldus Wannes Voorend, biotechnoloog bij Colruyt Group.

In de testzone van het project Value@Sea wordt een IMTA (Integrated Multitrophic Aquaculture)-werkwijze toegepast. Daan Delbare van ILVO legt uit: “We kweken er én schelpdieren én zeewier. Je kan het vergelijken met een circulaire economie: de excretieproducten van de ene soort, vormen de voedingsstoffen van de andere soorten. En zo houden ze elkaar in stand, en ook dat is een duurzame manier van werken.  Bovendien heeft het geheel ook een zuiverende werking, omdat meststoffen aan het milieu worden onttrokken en geen voedingsstoffen worden toegevoegd. Dit is uniek in Europa: we gaan voor een meervoudig ruimtegebruik door de combinatie van activiteiten.”

Nieuwe mariene streekproducten: niet alleen mosselen op het bord van de toekomst

In een wereld waar de ruimte op het land steeds schaarser wordt, blijft het een uitdaging om op zoek te gaan naar alternatieve proteïnen. Zeelandbouw en aquacultuur (= telen en kweken op zee) kunnen een antwoord bieden: het potentieel van oceanen is groot. Momenteel is amper 2% van de humane voedselconsumptie afkomstig van de zee. Er is dus nog een groot onontgonnen potentieel.

Om dit te kunnen realiseren is er nood aan multidisciplinaire samenwerking voor de ontwikkeling van aangepaste productiesystemen voor mosselen, oesters en zeewier. De zee is immers een zeer uitdagende omgeving. Margriet Drouillon, business developer Aquacultuur bij UGent geeft aan: “Via Noordzee Aquacultuur hebben we de mogelijkheid om onze Vlaamse expertise en kennis te demonstreren in de Noordzee, een van de meest druk bevaren en meest wilde stukken zee ter wereld. Als we erin slagen om offshore kweek hier te realiseren, dan is dit een unieke showcase voor de vermarkting van onze expertise op internationaal niveau.” Daarom wordt binnen het Aquacultuur Noordzee-project ook, naast mosselen, de duurzame kweek van oesters, zeewier en sint-jakobsschelpen onderzocht.

Een heel leerrijk proces, waarbij het zeewier bijvoorbeeld al bijzonder gesmaakt werd door chef-kok en zeewierspecialist Donald Deschagt van restaurant Le Homard et La Moule, die een uitstekende kwaliteit en textuur bevestigde. Christof Malysse, groothandelexpert bij Lobster Fish: “We geloven erin dat dit topproducten kunnen zijn voor de horecamarkt, alsook voor de toprestaurants”.

Unieke R&D-samenwerking van Belgische bedrijven, kennisinstellingen en overheid

“Noordzee Aquacultuur” is een onderzoeksproject dat uit twee consortia van onderzoeksinstellingen en bedrijven bestaat. Tien partners onderzoeken samen met UGent en ILVO sinds 2017 de mogelijkheden tot innovatieve kweektechnieken voor schelpdieren en zeewier, efficiënt ruimtegebruik van de Belgische Noordzee en de ontwikkeling van een markt voor nieuwe mariene streekproducten.

Er wordt onderzoek gevoerd aan de kust van Nieuwpoort (oesters, zeewier en sint-jakobsschelpen – deelproject Value@Sea) en in de Belgische windmolenparken (mosselen – deelproject EDULIS). Naast de private inbreng ontvangen beide deelprojecten steun uit het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij en via het Financieringsinstrument voor de Vlaamse Visserij- en aquacultuursector van de Vlaamse overheid. De multisectoraanpak van multidisciplinaire teams en bedrijven zorgt voor een heel interessante kruisbestuiving. "De inspanningen en investeringen van de partners van de “Noordzee Aquacultuur”-projecten, en de resultaten die ze al hebben opgeleverd, tonen aan hoeveel geloof er is in de opportuniteit om een Vlaamse commerciële mariene-aquacultuursector te realiseren. Dit enthousiasme kunnen we vanuit de Vlaamse overheid alleen maar aanmoedigen want de mogelijk positieve effecten op de lokale economie kunnen zich zowel up- als downstream manifesteren,” besluit Patricia De Clercq, Secreteris-Generaal van het Departement Landbouw en Visserij.