Eco-score: levenscyclusanalyse (LCA)
Om de Eco-score van een voedingsproduct te berekenen, baseren we ons grotendeels op de levenscyclusanalyse (LCA) van de productcategorie. Die onderzoekt de fases die een voedingsproduct uit een bepaalde categorie doorloopt van boer tot bord. Ontdek hier alles wat je moet weten over de levenscyclusanalyse. Of laat het je vertellen door Bartel Van Riet.
Levenscyclusanalyse van een product analyseren
- Landbouw
- Verwerking
- Verpakking
- Transport
- Verkoop
- Consumptie
Welke rol die spelen in de berekening van de Eco-score? Daarvan vind je hier alvast twee concrete voorbeelden.
Voor de levenscyclusanalyse wordt voor elk van die zes fases de impact op de zestien volgende categorieën onderzocht:
1. Aantasting van de ozonlaag
De ozonlaag in de stratosfeer absorbeert de schadelijke uv-straling van de zon. De verdunning van de ozonlaag door bepaalde stoffen heeft gevaarlijke gevolgen voor de mens (bv.: huidkanker) en andere organismen.
2. Eco-toxiciteit van zoetwater
Eco-toxiciteit verwijst naar de potentiële toxische effecten van bepaalde stoffen op de ecosystemen.
3. Eutrofiëring van de bodem
Door een overmaat aan voedingsstoffen in de bodem groeien sommige planten sneller, ten koste van het oorspronkelijke ecosysteem.
4. Eutrofiëring van zout water
Door een overmaat aan voedingsstoffen in de zee groeien algen en sommige andere planten sneller, ten koste van het oorspronkelijke ecosysteem.
5. Eutrofiëring van zoetwater
Door een overmaat aan voedingsstoffen in het zoetwater groeien algen en sommige andere planten sneller, ten koste van het oorspronkelijke ecosysteem.
6. Fijnstof
Fijnstof en andere anorganische stoffen kunnen in de longen van mensen terechtkomen waar ze schadelijke gevolgen kunnen hebben.
7. Fotochemische ozonvorming
Terwijl ozon in de stratosfeer ons beschermt, is ozon op de grond (in de troposfeer) schadelijk: het tast organische verbindingen in dieren en planten aan. Fotochemische smog (zomersmog) kan ademhalingsproblemen veroorzaken.
8. Gebruik van fossiele brandstoffen
Fossiele brandstoffen zijn niet-hernieuwbare grondstoffen. Als wij deze in grote hoeveelheden verbruiken, zijn er geen meer beschikbaar voor toekomstige generaties.
9. Gebruik van grondstoffen: mineralen en metalen
Mineralen en metalen zijn niet-hernieuwbare grondstoffen. Als wij deze in grote hoeveelheden verbruiken, zijn er geen meer beschikbaar voor toekomstige generaties.
10. Ioniserende straling
De blootstelling aan ioniserende straling (radioactiviteit) kan schadelijke gevolgen hebben voor de menselijke gezondheid.
11. Klimaatverandering
Door de stijging van het aantal broeikasgassen in de atmosfeer neemt de temperatuur op aarde toe en verandert het klimaat.
12. Landgebruik
Het gebruik en de transformatie van land voor landbouw, wegen, mijnbouw en andere doeleinden kan leiden tot bodemerosie, een tekort aan organische stoffen in de bodem en verlies van biodiversiteit.
13. Toxisch voor de mens: kankerverwekkend
Het absorberen van bepaalde stoffen via de lucht, het water of de bodem kan toxische, kankerverwekkende effecten hebben op de mens.
14. Toxisch voor de mens: niet-kankerverwekkend
Het absorberen van bepaalde stoffen via de lucht, het water of de bodem kan toxische, niet-kankerverwekkende effecten hebben op de mens.
15. Verzuring
Emissies in de lucht, het water en de bodem kunnen verzuring veroorzaken. Verzuring draagt bij tot een afname van de naaldbossen en een toename van de vissterfte.
16. Watergebruik
Het onttrekken van water aan meren, rivieren of grondwater kan leiden tot waterschaarste.
Resultaten van levenscyclusanalyses
De resultaten van een levenscyclusanalyse geven de milieu-effecten weer per geproduceerde en geconsumeerde kilogram. Ze worden niet op productniveau berekend, maar per productcategorie. Voor koekjes met chocolade bijvoorbeeld.
En waar vind je de resultaten van die levenscyclusanalyses dan? Van heel wat productcategorieën zijn die beschikbaar in de Franse databank Agribalyse. Een databank met gegevens specifiek voor België, daar is het nog even op wachten.
Er zijn echter enkele factoren waar de Agribalyse-levenscyclusanalyses geen rekening mee houden:
- Bepaalde essentiële negatieve effecten, bijvoorbeeld de invloed van het gebruik van pesticiden, antibiotica en antiparasitaire middelen op de bodemrijkdom of biodiversiteit.
- De positieve impact van bijvoorbeeld biologische of extensieve productie op dierenwelzijn of landschappen (weilanden, bergweiden, heggen ...).
- Het onderscheid tussen productie- en landbouwmethodes. Daardoor krijgen sommige voedingsmiddelen uit de conventionele landbouw bij de levenscyclusanalyse een betere score dan alternatieven uit de biologische landbouw omdat die veelal een minder hoge opbrengst heeft.
Die zaken vangt de Eco-score op met de extra criteria in het bonus-malussysteem.