Viewer voor webcontent

Colruyt Group en Rikolto steunen Senegalese bananenboeren

12 juni 2020

Wie al eens een banaan vergat in zijn of haar tas, kent het wel: bananen zijn heerlijk, maar ook erg kwetsbaar. En dat merkten wij ook. Samen met Rikolto, het vroegere Vredeseilanden, startte Colruyt Group in 2012 een project op om Senegalese bananen te exporteren naar België. Maar het verre transport van de fragiele bananen bracht veel uitdagingen met zich mee. Daarom besloten alle partners het exportproject tijdelijk stop te zetten en zich eerst te richten op de Senegalese markt. We investeren er onder andere in opleiding en infrastructuur. En ook de verkoopservaring die de boeren opdoen op de lokale markt is erg waardevol.

“De oorspronkelijke exportambitie heeft heel wat zaken in beweging gebracht ”, vertelt Leo Ghysels die het project bij Rikolto mee op poten zette. “Rikolto werkt nog steeds samen met APROVAG, een coöperatieve van 635 Senegalese bananenboeren in het district Tambacounda. Dankzij opleidingen en begeleiding behaalden die boeren intussen hun certificaten voor biologische landbouw (Bio) en eerlijke handel (Fairtrade). Daarnaast werden de investeringen in irrigatie, compostmachines en kabelbanen verder uitgebreid naar alle boerengroepen.”

Wat was precies het probleem met de export van bananen naar België?

Leo: “Het project ging de voorbije jaren vooruit, maar elke stap kost meer tijd en moeite dan je vooraf denkt. Soms vergaten we in ons enthousiasme al eens dat het leveren van kwaliteit en kwantiteit voor een moeilijk product als bananen geen evidentie is, zeker niet voor boerenorganisaties zonder ervaring."

transport bananen container — Bananen zijn kwetsbaar tijdens de lange reis in containers van Senegal naar België.

Philippe Toussaint, projectverantwoordelijk bij Colruyt Group: “Medewerkers van Colruyt en Rikolto gingen verschillende keren naar Senegal. Samen met de coöperatieve APROVAG werkten we er aan een stappenplan om het lange transport zo goed mogelijk te laten verlopen. Als test exporteerden we twee containers. Bij de eerste container verliep alles relatief goed. Maar in de tweede container was de rijping van de bananen al begonnen. Daardoor waren ze van onvoldoende kwaliteit om ze nog aan te bieden in onze Colruyt-winkels.

De partners hebben dat verlies verdeeld, maar het toont aan dat exporteren in deze fase erg risicovol is. Het project leerde ons dat de meerprijs die de export de boeren kan bieden, momenteel niet opweegt tegen de risico’s. Daarnaast merkten we ook dat het niet evident is om alle boeren van de coöperatieve op één lijn te krijgen qua ambities en doelstellingen. Ondanks de geleverde inspanningen om tot een succesvolle keten te komen, bleek de tijd er nog niet rijp te zijn voor export.”

Daarom is de focus naar de lokale markt verschoven?

Leo: “Dat klopt. Alle partners besloten samen om het exportproject tijdelijk stop te zetten. De Senegalese boeren gaan nu eerst voluit voor de verkoop op de lokale markt. Die houdt minder risico's in en ontwikkelt snel. Vroeger leverde APROVAG vooral bananen in bulk (niet geselecteerd, gewassen of verpakt) aan opkopers die de trossen naar de Senegalese grootsteden brachten. Maar intussen nemen de boeren de verkoop op de lokale markten zelf in handen. Ze legden contacten met importeurs en groothandelaars in Senegalese steden zoals Dakar. Zo kunnen ze hun marktinzicht en onderhandelingspositie verbeteren.

controle bananen in Senegal — Kwaliteit is op de lokale markt van Dakar even belangrijk als in Europa.

In Dakar betaalt de groeiende middenklasse prijzen die niet zo gek veel lager liggen dan in Europa. Voorwaarde is wel dat de bananen in dozen geleverd worden. Kwaliteit is er even belangrijk als in België. De boeren moeten er concurreren met de bananen uit Ivoorkust, die van grote plantages komen en in principe voor de Europese markt bestemd zijn. Investeren in de koudeketen (koelcellen, gekoeld transport) is dus de belangrijkste voorwaarde.”

Ook de Senegalese overheid is een versnelling hoger geschakeld?

Leo: “Daar ligt inderdaad de tweede reden waarom we hoopvol zijn over de lokale markt: de lancering van een nationaal plan voor de bananenteelt. Dat is een "game changer". De regering heeft een investeringsplan goedgekeurd om de productie te verhogen en de logistiek te verbeteren zodat Senegal op termijn geen bananen meer moet invoeren. Het gaat bijvoorbeeld over de aanleg van infrastructuur om de stroom van de Gambiarivier beter te controleren, het verbeteren van de wegen tussen Tambacounda en Dakar en het verstrekken van goedkope kredieten voor investeringen in goede irrigatiesystemen. Onze Senegalese collega's mogen die pluimen trouwens samen met APROVAG op hun hoed steken. Jarenlang hebben ze dit via de nationale unie van bananentelers (UNAFIBS) op de politieke agenda gezet én gehouden.”

Wat is de actuele situatie?

Mambaye Sy (Rikolto Senegal): “We werken nog altijd samen met APROVAG. De voorbije jaren hebben we gefocust op de verbetering van de kwaliteit van de Senegalese bananen, zodat de boeren er kunnen concurreren met de import uit Ivoorkust. Op dit moment helpen we APROVAG met het organiseren van een stockageruimte. Zo’n ruimte is een echte troef omdat het de logistieke organisatie, zoals het transport naar de lokale steden, vereenvoudigt. Vooral in het piekseizoen – wanneer er wekelijks een groot aantal bananen tegelijkertijd klaar is voor consumptie – is dat belangrijk om de kwaliteit te bewaren en de verkoop te kunnen spreiden."

Leo: “In Sankagne – een van de Senegalese dorpen – werd ook al een compostbedrijfje opgericht. Om een biocertificaat te verkrijgen is de productie van organische mest namelijk zeer belangrijk. Die zorgt niet alleen voor een duurzamere landbouw, maar verhoogt ook de bananenproductie. De oprichting van het bedrijf zorgde ook voor extra werkgelegenheid. Toenemende mechanisering laat nu toe om de productie van de compost nog verder op te drijven. Naast bemesting, loont ook goede irrigatie. In het dorp Nguène bijvoorbeeld, waar de boeren de voorbije jaren intensieve begeleiding gekregen hebben, is de opbrengst zo zelfs meer dan verdubbeld. Resultaten waarop we trots mogen zijn!”

Irrigatie Senegal — Het project investeert niet alleen in irrigatie en kabelbanen, maar ook in compostmachines.

Identikit

Naam: Leo Ghysels
Functie: Leo geniet intussen van een welverdiend pensioen. Hij werkte jarenlang aan het opzetten van duurzame voedselketens, bijvoorbeeld voor bananen uit Senegal en quinoa uit Peru.

Job? • Ik begeleidde boerengroepen om toegang te krijgen tot moderne marktsystemen. Dat kon zowel voor de lokale (nationale) markt zijn als voor de export.
Energie? • Een coöperatie die erin slaagt een moderne, no-nonsense bedrijfsvoering op te zetten, met aandacht voor de welvaart van haar leden, dat motiveerde me enorm.
Leukste project? • De vermarkting van de bananen van APROVAG in Senegal! En mijn jarenlange samenwerking met Vinos Lautaro, een wijncoöperatie in Chili.